Lexique Provençal

Dans cette rubrique, des poèmes sont offerts à la lecture des internautes.

Nèu à Allauch dins Garlaban.

Es pas Moun Diéu poussible qu’aguèsse tant neva
Aqueste dimar nègre ! Anue, l’ai pas reva !
Dins lou mèmbroun tout blanc que veniéu de l’intra
Pèr bessai mai d’un mès, n’aurai de passo-tra
Sounco de gemica de d’arrié la veirino
Sus ma vido gastado qu’es sounco treboulino.
Moun racounte es verai, s’es passa tau coum’ es
Lou sièis d’aquest janvié, que mi leissè sèns voues !
M’èri ja istala dins ma cello d’encarce
Que fuguè quèstou còup, de l’asard un engarce.
Mi metèri cachous tout d’un recrouquiha
Dins lou recaire aqui que mi l’èr’ esquiha.
Devistèri qu’abas dins lou courtiéu tristas,
Coumençavo de plóure. Subran lou levantas,
Aqueste vènt de d’itàli qu’avié dejà cala
Soun bouffe labechau, semblè faire bala
Lei póusso e lei ceniho au mié deis aigo fouelo.
Dins lei niéu, alin, sus lei mount e lei couelo,
Tout pareissié fica. Lou gèu avié grepi
Leis abroues, lei bartas, e degun de trepi,
Defouero, à n’aquesto ouro, avié verai l’envèjo.
Doumàci tant pelavo, la mèndro dei courèjo
Se sarié masera tau coumo la judìci,
Vo tau coumo la lèi que regimo un ouspìci.
E iéu, tout malancòni de mi trouba aqui
Mi sentèri subran, moulas e aflanqui.
Mi metèri uno vano au travès deis espalo
Puei sus lou lié de fèrri, tau coumo s’aviéu d’alo,
M’emparadisèri dins un pantai foulastre
Que li veguèri clar, leis ensigno, leis astre.
Au mié de moun soumiàgi fuguèri riviha
Pèr un ruscle subit eitant coum’ esglaia,
Que zoubè lou cèu triste noun pas ’mé sèis uiau
Mai ’mé lou rai deis aigo que fourmavo un riau
Que toumbavo en courtino à vous escalustra,
Coumo fan lei souié qu’an barni e lustra !
Après uno miej’ ouro d’aquesto brefounié
Que mi metè dins l’ànci d’uno peremounié,
Auviguèri defouero pus degun tarabast :
Ero coum’ uno amaisso après un dur recast.
Mi damandèri bèn ço que puei si passavo
Que tout fague soun chut. Que subran d’uno cavo
Tóutei si fagon mut, à si palafica
D’uno talo manièro, que pensèri pica
Ma testo e mèi sarvello tant sabiéu pus que faire :
Falié ti mi coucha vo bèn falié m’entraire !
De qu’èro aquesto pas, que dins un grand silènci
Aboucavo chascun, sèns ges de resistènci ?
D’à catoun m’avancèri pròchi de la fenèstro.
Dins l’estoussin trebla dessinèri doues èstro
Semblant doues damo blanco, qu’amount dins Pirenèu,
Apareisson ei pastre que gardon sei troupèu.
Qunt alor fuguè pas moun estoumagamen
De vèire dins lou sourne quest embriagamen,
Quèsto danso foulastro dei floucon blanc d’argent,
Mescla de cènt degout de glaço tout rigènt
Que dins l’escuresino en toumbado de nèu
Curbissié de soun ristre lou sòu vega de gèu.
Peguèri mèi doues ue au couentro de la vitro
Coumo fan lei viei mounge que liejon uno epitro,
Quouro puei dins la nuech amount à la Chastrouso
Van prega sus lei saume un sèr de Candelouso.
Esparma, sènso voues, pensèri pantaia,
Vo enca vanega mita desvaraia,
De tant dins Garlaban sian pas dei nevaraisso
Acoustusma li vèire, enmantela li baisso.
De la grando esmóugudo, dei lagrèmo espounchèron
Qu’ei cantoun de mèis ue, arrage desboundèron.
De longo dins leis èr dansavon à cha un
Lei floucoun qu’en ivèr vous làisson tout en un.
Vaguèri mi coucha e lèu lèu m’empaièri
Leissant la nèu toumba qu’aro fasié tempèri.
Pantaièri pas brico, vo m’ensouvèni pas,
Doumàci dins la nuech màncou lou ventegas
Que si levè boufaire, l’auviguèri jamai,
Pas pus que mon vesin que rouncavo de mai.
De matin, vèrs vuech ouro, quouro la Marijano
Mi cridè pèr la pouarto au mitan de l’andano
Qu’èro tèms de veni prene lou dejuna,
Perçubèri defouero coum’ un revouluna,
Qu’entrumissié lou cèu d’un velet de tristesso.
Aurias jura ’mé ieu, sèns’ avé l’agudesso
Que la mouart just aqui avié planta caviho
Esperant que passèsse lou tren de sèis ouviho.
De vèire pèr lei fèndo dei couentro-vent barra
Gaire mai de lumièro qu’au dintre d’un garat
Mi remboursèri lèu au founs de mei linçòu
Mi tapèri lei cambo, l’esquino dins qu’un còup.
Alor mi paleissèri encar uno minuto,
Istòri prouficha deis oulour de ma tuto,
Mounte dins la nuech aviéu degu vira
Au mié deis acatàgi qu’èron tout devira.
Puei resóuvu, plan plan, la tèsto reclinado
Enfin m’agandiguèri devers l’èstro vitrado
Que durbèri, verai, sènso mi n’apercebre
Tant èr’ amaluga coumo s’aviéu la fèbre.
D’un geste emplempougnèri la lourd’ espagnoleto,
Mandèri de cousta countro-vent, escoubeto…
Quand Moun Dieu, de davans, qu’acò es pas de crèire,
Veguèri renque blanc, que semblèri besvèire.
La nèu avié cubert quàsi tout sus la terro :
L’enaut de la coulino coumo lei camp dei berro.
Si destriavo pus la coulour di veituro
Nimai leis avengudo, e enca mèns l’auturo.
En plaço de Marsiho, luen luen devèrs la mar
L’avié sounco uno plano, inmènse toumpl’ amar.
Leis aubre, n’avié ges, semblavon de long glàri
Palafica de gèu mantela d’un susàri.
Cresèri pantaia, tant lei floucoun toumbavon
Toumbavon dansarèu jougaire que roumbavon.
La pouarto si reblè sout l’espés de la nèu
E lei làrgei gounfoun de soun bruch craïnèu
Pareissien reviha leis aucèu sus lei branco
Que fasien tremoula sa tèsto emai sèis anco.
Despuei seissanto doues, jamai n’aviéu tant vist
Aleva dóu vouiàgi que faguèr’ à Paris.
Aquèstou jour d’aqui, qu’aviéu quatr’ an pancaro
D’un caban de cadis emé d’un grand coucaro
Mei gèns m’avien tapa talamen esquicha
Que de la nèu jamai pousquèri prouficha !
Raport d’aquest remembre, aqui davans la vitro
Pensant à moun enfanço, aguèri lou sau-nitro.
Sènso gaire vougué, partèri dins leis aire
Escambarlant lei pue, voulant sus lou terraire.
Dins lei niéu rejougnèri leis esperit dei Sant
Que vanègon de longo de Nouvé à Toussant.
Mai vougèri ana, bèn mai luen, luen toujour,
Sènso ren regarda vouliéu trouba l’amour,
Doumàci vouliéu vèire alin dins leis estello
Mounte nàisse la lus que noun rèn la cancello.
Sautèri de la luno pèr aterri sus Mars
Que pas jamai l’aura ni d’aigo ni ges d’ars.
Puei lampant sus d’un rai que lou soulèu escampo,
Trassèri sus Saturno que sèis annèu recampo.
Alouro mi sentènt plen de voio e d’envèjo,
M’embandissèri puei sèns arnesc ni courèjo
A l’asard dins l’etèr pèr brava lou noun-rèn,
E chaspa de mei man, enfin sèns ges de fren,
Lei póusso entre-‘stellenco que fouarmon la matèri
Lei gigant meteòri que semblo que soun lèri.
Dins un espàci tèms que va counoueissiéu pas
E que saurriéu pas màncou traça em’un coumpas,
Mi troubèri subran sus la vìo lachenco
Suspenja dins lou flar de cenihèto aubenco.
Mi leissèri pourta à l’agrat de sèi vènt,
Quouro que mouligas, quouro qu’avien d’alen,
Qu’escoubant dins lou cèu sèi milien de lumièro
Aurias dich que sa coua s’espóussavo lei nièro.
Alin, à cabrimet sus l’esquino deis astre
Vesiéu pas de la terro sèis àrsi sèi malastre.
Quitèri lei paiolo dóu camin de Sant Jaque
Pèr m’envoula enca dins qu’un vanc de macaque.
Sautèri d’uno estello sus d’uno galaxìo
Cambièri de souléu, e dins uno eufourìo
Arribèri davans lou pourtau de Sant Pèire
Clava de gros pestèu, que tenien douge prèire.
Leis àngi boufarèu coumo dins betelen
Sounavon l’alifan à n’en pèrdre l’alen.
Mi faguèron dintra dins un long courredou
Que semblavo dóu cèu èstre l’esmarradou.
Au founs, escalustravo uno bello lumièro,
Que n’en venié pèr èrso lei mot d’uno preguièro.
N’en menàvi pas large, mi sentiéu counfoundus
Fuguèri bourroula eitant que marfoundus.
Au momènt d’avera, de l‘Eterne la jasso,
Mi revihèri puei çai de davans l’aurasso
Ounte sènso relàmbi, toumbavon lei floucoun,
Qu’à cha un li fasiéu mèis ue d’espalancoun.
Vouei, èri ben aqui ! E èro pèr de bouen
Que mi destrassounàvi d’aqueste drole souem.
E toujour les floucon toumbavon à pougnado
E toujour dins moun couar sentiéu la mauparado.
Subran moun telefone mandè soun bramadis
Que faguè dins la coursièro un brave pastis.
Ma frumo mi diguè proun bèn adoulentido,
Qu’èro dins Barbarau, touto dins la transido,
De tant l’avié de nèu que descessavo pas
De recurbi l’oustau dóu pus blanc dei bourras.
« ai pòu que mi cridavo… ai pòu que tout derune »
« tèi fèdo lei viéu pas… ai pòu que revoulune… »
« vene lèu e fas vite, tout’ aro lou teulat »
« s’esclapo tout soulet e s’en vai au valat. »
Iéu pres d’uno foulié, sàuti leis escaié
Bùti de l’entrepas la pouarto, e rambaié
Coumo s’anàvi soul counquista ’n nouvèu mounde,
Sourtèri bastestié sèns pensa que tout founde.
E prenènt lèu la routo, pèr Lei Quatre Saisoun,
Que fai toujour pensa au prenoum de Susoun,
M’estauvèri demié lei veituro estancado
Qu’aqui sus lei ribas s’èron embourdescado.
La raisso aqui calè ! Lou cèu couleur de lach
Espessi d’uno nèblo coumo avié jamai fach
Entirè sus l’amèu lei sago z-e lei niéu
Que semblavon s’uni en un bel imeniéu.
Iéu que referniguèri de vèire pèr cousta
De cougnièro gelado tant nauto soumousta,
Trassèri couar quicha la petocho ei budèu
De trouba moun oustau dins un estat dei grèu.
Passèri lei Sèt Pouent, que l’aigo sus l’ouvède
Asèigo de Marsiho lou relarg pas bèn rède.
Aqui pèr au mitan, à cha un dóu bartas
Dins un craïnamen toumbavon leis aubras.
E puei subre la vìo, un rambai de ramiho
Empouvera de nèu e de rusco en poutiho,
Fasié mesclo au brancun que s’èro desbrasca.
Lampèri ’mé lei brigo de vèire fendascla
De pege de cent an e bessai mai encaro,
Que tremoulant dóu pes, s’èron mes en tantaro,
Per rebala lou sòu tau coumo de gigant
Que leis an aqueira e fa raja soun sang.
Tout long sus lei dougan, d’en subre la barreiro,
De mouloun d’enseias avien dins la courrèiro
Coulouma soun farret demasia de counglas
Qu’au trefouns dóu valat, semblavon de crapas.
En visto dóu pountet que mèno vèrs lei Douço
Aqueste planestèu qu’un viei li fai de brousso,
Cujèri bèn alor d’ana tras la fourest,
Pèr mi gandi pus lèu, sènso pas mai d’arrest,
A l’oustau eilamount, alin à Barbaraou,
Ounte ma pauro frumo, m’esperav’ amoundaut.
Subran coumo vaguèri recouida sus la draio,
Qu’aviéu à mié boutèu quàsi fin qu’à la taio
De nèu, enca de nèu que mi fasien empache,
Un pin de tres cents an sènso mi faire pache,
Trestoumbè çai-davans dins un fan de casudo
Que cresèri alor, qu’èro ma mouart vengudo !
Aguèri just lou tèms de proun m’embourdesca,
E de m’engarça luen, sènso pas ges tresca,
Pèr defugi lou tuert que faguè terro-trèmo
Que verai v’ai pensa, fuguesse moun Sant Chrèmo…
Mi pauvèri un brigoun au couentre d’uno arcoulo
Mei dènt fasien gin-gin tant aviéu la pahoulo.
Aviéu lou cuou gela, mei man èroun violeto
E moun nas mourvelous fasié lei castagneto.
Miracle, que cridèri, oòu atou, pas bèn fouart
Tant mi ressentiéu las d’èstre un pessuguet couard
D’èstr’ encaro vivènt, mèntre que lei grands aubre
S’èron toueis afoundra breca coumo de maubre.
Après un moumenet d’ista destrantaia
Reprenguèri de vanc sènso pas badaia
Pèr avera amount moun maset rescoundu
Que falié ’n’ estirado pèr que siégui rendu.
Sus la routo, de gèns embourrassa de lano
Flouca d’un tapo-nas, mant’ un dins uno vano,
Lambrejavon panard pèr mitan lei rambuei
Car tenien gaire drech qu’avien marrit escuei.
Un joueine darnagas que fasié lou marjasso
Dansavo sus d’un pèd pèr defugi l’aigasso
Qu’au mié de la carrairo rajavo dóu relam,
De tant que iéu cresèri que mourié de la fam.
Ero tout foulastras que fasié sèi sissono.
Semblavo si clencha coum’ uno courbo-dono.
Puei si revertegavo tau un bericouquet
Pèr bouta, cuou tibla, sèi boutèu en arquet.
Estiravo sèi bras, lei metié sus soun pitre,
Zóu mai li redrèissavo, engaugnav’ un arbitre.
E iéu mi demandèri coum’ acò si poudié
Que faguèss’ en mesuro, eitant bèn, sèi foulié.
Oòu vai, aguèri pas d’espera proun de tems
Doumàci devistèri que moun garo-bouen-tèms,
Pourtavo à soun auriho un pichot baladaire
Que fasié de musico pèr noueste barrulaire.
Oòu moun bèu li diguèri que parlèri patoues
« -As pas pòu d’èstre sourd que ti viéu tout à troues, »
« de longo, escouta ’mé toun engien dóu diable »
« la musico tant fouart que ti rènd descapable »
« d’aussi lou mendr’ aucèu que cant’ en un bartas »
« qu’acò es de councèrt, mai bèu que toun brusas ? »
« - Alor ò, mi faguè, leis ue en parentèsi »
« siéu segur que sarié pèr tu que fas ta tèsi »
« un miejan de destendre tèi nèrvi estequi »
« e enfin de pousqué un pau t’apenequi ! »
« - Mai qu siés, tu moun bèu, pèr sache sus ma vido »
« de cavo que mi fan mounta la cantarido ? »
« - Siéu pas rèn, moun Pierot, siéu un àngi dóu cèu »
« vengu souco pèr tu sèns faire d’estampèu »
« pèr ti dire encuei que fau pas que tèi libre »
« ti faguon óublida de Crìstou lou Sant Cibre »
E iéu coumo panti d’entèndr’ acò d’aqui
vouguèri lou teni sènso tròup m’enflaqui.
Mai, tè rasclo, subran, dins un uiau de diàussi
L’àngi despareissè leissant deguno dràussi.
Istèri tout mouquet. Aqui sus la grand routo,
Tremoulant de l’esfrai, aviéu la tèsto souto,
Quouro d’à perabas, mountè uno veituro
Que venguè s’aplanta mi roumpre l’aventuro.
Verai vo pas verai, qu mi pourrié va dire ?
Durriéu-ti, lou rescouentre, l’óublida, lou desdire ?
E màncou se fuguè uno bello esbarlugo,
Que mi fuguèsse fach entre mèi parlelugo,
Que li fa, bord qu’à iéu, a enclausu moun amo
Quand mi parlavo plan au mié de la calamo.
Que li fa, qu’aquest’ àngi eisistiguèsse pas
Sounco dins moun esprit que cercavo la pas.
Es-ti que la verta, es sèmpre paupadisso
Que fauguèsse jamai la crèire fugidisso ?
Soun-ti rèn que lei cavo, que lei pouden chaspa,
Qu’an drech d’èstre cita quand leis aven raspa ?
Iéu, pènsi lou countràri ! Osco pèr la matèri
Que nous fai camina emé sèi refoulèri.
Osco pèr nouéstei car que baion lei plasé
Quouro avèn lou besoun de prene de lesé.
Osco à touto la terro, qu’es coumo uno archimbello
Quouro dins soun coumpes, quouro pico-bacello.
Mai tout ço qu’es dóu Cèu, qu va póu renega,
A l’ouro que lou saupre de longo es ennega,
Remanda que mai luench, au counfin dóu noun-rèn,
Que chasque jour que passo lou fai vira au Bèn ?
Viéu pas, pèr de que iéu, emai siègui terrestre,
Pourriéu pas destria dins leis èr à celèstre,
Lei cavo d’aquest mounde dóu ressouart de moun couers,
E lei councèup d’esprit que soun linde e esters.
Vaqui ço que pensàvi, entre que mi viràvi
Devèrs la fourgouneto mounte lèu lèu mountàvi.
Au cafour dóu Castèu, aqueste de Fountvièio
Mi leissèron soulet pèr prene de la Trèio
Lou camin que menavo enfin à Barbaraou
Que sas, mi languissiéu d’en sègre lou carrau.
Aqui la nèu avié dins uno nevaraisso
Recubert d’uno aussado la séuvo emai li paisso.
Quarante centimètres d’un mantèu de pouvèro
Negavon lei ciprè lei pin e leis aubèro.
Lou camin gaire grand, que s’èro apichouti
Pareissè un draiòu semblant s’escapouti,
Pèr mitan de la nèu que sa tafo lachouso
Enmesclavo lis aire à sa blanchour lanouso.
Fuguèri atupi pèr lei broundo qu’au sòu
Rebalavon sèi ramo penouso dins sa pòu.
De luen en luen, ausiéu lou bruch trencaire
D’un pege sournaru que coum’ un brandoulaire
S’anavo afalourdi au mitan dei bartas
Dins un craïnamen pèr artime soulas.
Passèri de Nardy, l’oustau coulour arange
Que l’a quàuqueis annado mi recourdant Lei Fange,
Aviéu mès mèi vedèu au mitan de la prado
Doumàci ajustavo de la Fino l’arado.
Passèri puei Ramis, aquest mas grandaras
Qu’èlo un jour s’empleguè pèr radouba lou jas,
Ounte, encaro aqui, metiéu mèi vaco plèno
Qu’istavon tout l’estiéu pèr brafa leis agrèno.
Mai aro, èro blanc ! Cresèri que leis Aup
Si fuguèsson adus pèr un quauque semau,
Qu’un masc de sa verguèto l’aurié fach aparèisse
Pèr pouarg’ à Garlaban soun ivernau repeisse.
Amount sus Testo-roujo, sus Taoume e lei Taulièro
N’èro sounc’ un capèu teissut tout de lumièro.
Lou massis de l’Estello tout parpa de sèi nèblo
Semblavo flouteja sènso deguno rèblo.
Aurias dich un iscloun que sus la mar celèsto,
lei floucoun de la nèu courounavon sa tèsto.
Soungèri qu’eilamount èro meravihous,
Entàntou que marchàvi qu’aviéu l’èr petachous.
A la fin destrauquèri amount à Barbaraou
Que l’amèu milenari dins soun mantèu frejau
Semblavo entrassouna enca souto la nèu
Qu’avié fach destragna tóutei leis estournèu.
Ma mouié m’esperavo e mi cridè sa joio
De tant avié agu la paurugo e la moio,
De s’atrouba souleto souto aquesto chavano
Que l’aurié engouli sout soun espesso vano.
Si diguerian pas rèn, aleva d’un poutoun
Que faguèri peta just d’arrié l’escoutoun.
Après la caregnado, davalèri abas
Douna lou fèn la paio ei fèdo dins lou jas,
Qu’uno avié escampa tout escap soun agnello
Qu’acò faguè moun couar batre sa reboumbello.
Tout countènt revenguèri amount dins la couigno
Mount’ un fue que noun sai, mi garissè lei tigno.
Buguèri un bouen cafè qu’istavo sus lou pèile
Toujour lèst de siervi, parié pèr un gros tuèile,
De fes qu’aven besoun de si bèn recaufa
Vo bèn de si tasta un jus màncou mau fa !
Enfin tout finiguè… Ansin n’es de la vido.
Partèri tout mouquet, mai moun amo ravido !
Aviéu viscu tres ouro, richo de meraviho
Que desempuei longtemps dins Alau dins Marsiho,
N’en aviéu pas passa eitant pleno eitant bello
Qu’encuei es un recouard grand coum’ uno capello.
Prenguèri moun cabas, moun bastoun e ma biasso
Virèri lei taloun au mitan deis eigasso,
Pèr retourna abas mounte l’es moun encarce
Assaja d’óublida li que m’an fa d’engarce.

Pierre Dominique Testa, lou 9.1.2009. A Sebastien mon fils.

:: LES POÈMES ::

Chaque visiteur peut nous envoyer un texte de sa composition, quelque soit le dialecte, quelle que soit la forme poétique, le registre, et la graphie. Il lui suffira de le saisir ci-dessous. Nous nous réservons le droit de ne pas mettre en ligne tout texte trop long, ainsi que tout texte hors des limites de la décence ouverte au public.
titre
texte
auteur
e.mail
1 + 1 ?